چه عواملی بر قد تأثیر می‌گذارند؟

چه عواملی بر قد تأثیر می‌گذارند؟

هرچند ژنتیک بیشترین تأثیر بر قد و قامت افراد را دارد، اما عوامل دیگری نیز  می‌توانند بر رشد قدی فرد اثر گذارند. این عوامل عبارتند از تغذیه، هورمون‌ها، میزان فعالیت و بیماری.

دانشمندان بر این باور هستند که ساختار ژنتیکی یا DNA مسؤل حدود ۸۰ درصد از وضعیت قد و قامت فرد است. یعنی، مادران و پدران بلندقد معمولاً کودکان بلندقد خواهند داشت.

قد افراد معمولاً تا ۱۸ سالگی رشد می‌کند. بنابراین، قبل از سن ۱۸ سالگی عوامل محیطی می توانند بر رشد قد فرد تأثیر گذارند.

در این مقاله، عواملی که می‌ توانند بر قد و قامت فرد تأثیر گذارند را مطرح می‌کنیم. برخی راه های افزایش قد در حین رشد و تکامل را مطرح خواهیم کرد و به این می پردازیم که آیا افراد بزرگسال می توانند قد خود را افزایش دهند یا خیر.

باید بدانید که شما نمی توانید بخش اعظم عوامل اثرگذار بر رشد قدی خود را تغییر دهید، زیرا آنها با ژنتیک تعیین می شوند و ژنتیک قابل تغییر نیست.

اما، برخی عوامل می توانند به رشد یا عدم رشد قد در دوران کودکی و بلوغ منجر شوند. کودکان در حال رشد و تکامل و نوجوانان می توانند کارهایی را انجام دهند تا از حداکثر ظرفیت ژنتیکی خود برای رشد قدی بهره ببرند. این راه ها عبارتند از:

۱٫ تغذیۀ مناسب

همان طور که می دانید تغذیه نقش مهمی در رشد افراد دارد. قد کودکی که تغذیۀ خوبی ندارد می تواند کوتاه تر از افرادی باشد که تغذیۀ مناسبی دارند.

دکترهای تغذی توصیه می کنند که کودکان و نوجوانان یک رژیم غذایی متنوع و متعادل که دارای مقادیر زیادی سبزی و میوه است بخورند. این کار تضمین ی کند که ویتامین ها و مواد معدنی کافی به بدن فرد برسد.

به ویژه پروتئین و کلسیم برای سلامتی و رشد استخوان مهمند. برخی غذاهای سرشار از پروتئین عبارتند از:

• گوشت
• ماکیان
• غذاهای دریایی
• تخم مرغ
• حبوبات
• مغزها و دانه ها
• برخی از غذاهای سرشار از کلسیم عبارتند از:
• ماست
• شیر
• پنیر
• بروکلی
• سویا
• پرتقال
• ماهی ساردین
• ماهی سالمون

اطمینان از تغذیۀ مناسب هنگام بارداری نیز برای سلامت استخوان و رشد جنین مهم است.

سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند زنان باردار غذاهای متنوعی از قبیل سبزیجات سبز و نارنجی، گوشت، ماهی، لوبیاها، آجیل، محصولات لبنی پاستوریزه و میوه بخورند.

۲٫ خواب کافی

خواب باعث تقویت رشد کودکان و نوجوانان در حال رشد می شود. هنگام خواب عمیق، بدن هورمون هایی رها می کند که برای رشد مناسب هستند. بنابراین، خواب کافی می تواند به رشد بهینه منجر شود.

۳٫ انجام فعالیت ورزشی منظم

فعالیت ورزشی منظم نیز برای تکامل فیزیکی طبیعی مناسب است. بازی کردن در بیرون از خانه یا برای مثال، شرکت در رشته های ورزشی می تواند استخوان ها را سالم تر، محکم تر و قوی تر کند.

نوزادان و کودکان دائم در حال رشد هستند. دلیل این رشد تغییرات در صفحات رشدی استخوان های طویل در دستان و پاهای آنهاست.

با تولید استخوان توسط صفحات رشد، استخوان های بزرگ بزرگتر می شوند و در نتیجه قامت کودک بلندتر می شود.

۹ ماه اول زندگی (۹ ماهی که در شکم مادر است)، سریع ترین دوران رشد انسان است. بعد از تولد از این سرعت رشد کاسته می شود.  

وقتی کودک ۸ ساله شد، او سالانه به طور متوسط ۵/۵ سانتی متر رشد می کند.

اما، نوجوانان ممکن است حول و حوش بلوغ یک جهشش رشدی را تجربه کنند. بعد از آن، صفحات رشدی دیگر استخوان جدید نمی سازند و رشد قدی فرد متوقف می شود. در ابتدا رشد استخوان های کف دست و پا متوقف می شود و سپس بازوها و پاها. آخرین محلی که رشد قدی استخوان در آن متوقف می شود، ستون مهره هاست.

سپس، با افزایش سن، قد فرد بر اثر فرآیندهای سالمندی یا پیری به تدریج کم می شود. 

عوامل زیر می توانند تعیین کنند که قد فرد چقدر خواهد شد:

1. ژنتیک

ژنتیک، مهم ترین عامل تعیین کنندۀ رشد قدی فرد است.

دانشمندان بیان کرده اند بیش از ۷۰۰ ژن متقاوت باعث تعیین قد فرد می شوند. برخی از این ژن ها بر صفحات رشدی تأثیر می گذارند و سایر آنها بر تولید هورمون های رشدی اثر دارند.

همین موضوع (ژنتیک) نیز باعث می شود تا دامنه های قدی طبیعی در بین افراد گوناگون با نژادهای گوناگون متفاوت باشد.

برخی از بیماری های ژنتیکی مثل سندروم داون و سندروم مارفان نیز توانند بر رشد قدی فرد بزرگسال تأثیر گذراند.

۲٫ هورمون ها

بدن هورمون هایی را تولید می کند که به صفحات رشد دستور ساخت استخوان جدید می دهند. این هورمون ها عبارتند از:

هورمون رشد: این هورمون توسط غدۀ هیپوفیز ساخته می شود و مهم ترین هورمون برای رشد است. برخی از بیماری ها می تواند میزان هورمون رشد تولیدی بدن را کاهش دهد که این به نوبۀ خود می تواند بر رشد فرد اثر گذرارد. برای مثال، کودکانی که بیماری ژنتیکی نادری به نام کمبود هورمون رشد همراه با تولد دارند، با سرعت کمتری نسبت به همتایان سالم خود رشد می کنند.

هورمون های تیروئیدی: غدۀ تیروئید هورمون هایی می سازد که بر رشد اثر می گذراند.

هورمون های جنسی: تستوسترون و استروژن برای رشد و بلوغ بسیار مهم اند.

۳٫ جنسیت

مردان معمولاً بلندتر از زنان هستند. همچنین ممکن است مردان در بازۀ زمانی بیشتری رشد کنند. به طور متوسط، مردان معمولاً ۱۴ سانتی متر بلندتر از زنان هستند.

آیا قد افراد بزگسال رشد می کند؟

وقتی فردی به بلوغ کامل رسید، صفحات رشد دیگر استخوان نمی سازند. آنها به هم جوش می خورند و رشد فرد متوقف می شود. این یعنی وقتی فرد به ۱۸ سالگی می رسد، دیگر نمی تواند رشد قدی خود را افزایش دهد.

تمرین  ایستادن خوب و تقویت علات مرکزی و میانی بدن می تواند به فرد اجازه دهد صاف تر ایستاده و بلندتر به نظر برسد.

ژنتیک مهم ترین عامل اثرگذار بر رشد قدی است. اما، عوامل محیطی از قبیل تغذیه و فعالیت ورزشی می توانند بر رشد در دوران تکامل اثر گذارند.

کودکان باید تغذیۀ خوب و فعالیت ورزشی کافی انجام دهند تا بدنشان هورمون های مورد نیاز برای کمک به رشد را بسازد. نوجوانان در دوران بلوغ رشدی جهشی را تجربه می کنند. بعد از آن، رشد استخوان های آنها متوقف خواهد شد و دیگر به شکل قدی رشد نمی کنند.

همچنین، تغذیۀ خوب هنگام بارداری برای سلامت استخوان کودک و رشد بدن او بسیار مهم است.